قضاى روزه فقط

طبق رواياتى كه از ائمه اطهار (ع) گزارش شده، كيفيت عبادت خانم‏ها در مواردى خاص (عذر شرعى مثل ايام عادت) دچار تغيير مى‏شود; از جمله اين تغييرات، عدم وجوب قضاى نمازها و وجوب به جاى آوردن قضاى روزه است . البته بايد توجه داشت:
الف) برطرف شدن موقتى نماز، به معناى عدم جواز هر گونه عبادت ديگر نيست . زن‏ها مى‏توانند در آن چند روز مخصوص هنگام نماز وضو گرفته، بر سجاده نماز بنشينند و به گفتن اذكار و خواندن ادعيه بپردازند; حتى كراهت قرائت قرآن در اين ايام نيز به معناى كم‏تر بودن ثواب آن است . پس: عبادت تعطيل نمى‏شود، فقط دچار تغيير كمى و كيفى مى‏گردد .
ب) نماز، معراج مؤمن و عمود دين است; اما چه نمازى؟ آيا هر نمازى مى‏تواند اين قابليت را داشته باشد؟ واقعيت آن است كه انسان بايد به گونه‏اى كه رضايت‏خدا در آن است، با خدا رابطه برقرار كند; مثلا همين نماز باعظمت و اثرساز را نمى‏توان از دو ركعت‏به سه ركعت تغيير داد; چون رابطه با خدا، رابطه‏اى دو طرفه است . تنظيم كيفيت و چگونگى ساختار رابطه به دست طرفين رابطه است و هر چه اين رابطه عاشقانه‏تر باشد، ميزان محوريت نظر و خواست معشوق بيش‏تر شده، عاشق سعى مى‏كند آن طور كه معشوق مى‏پسندد رابطه برقرار كند . پس به حكم «پسندم آنچه را جانان پسندد» خدا نماز دو ركعتى مى‏پسندد نه سه ركعتى . همچنين خداوند عبادت زن‏ها در موارد خاص را در قالب اذكار، ادعيه، نيايش و توسل مى‏پسندد نه در قالب نماز .
بنابراين، ايجاد تغيير در ساختار عبادت زن‏ها نه به معناى پست و ناقابل دانستن آن‏ها است و نه به معناى عدم نيازشان به عبادت; تنها علت اين تغيير، حكمت و مصلحت‏بينى خدا است و دستورهاى او، به حكم مهربان بودنش، همگى، جلوه‏اى از رحمت و مهربانى او است .
پس از توجه به نكات ياد شده، براى درك علت عدم وجوب قضاى نماز و وجوب انجام قضاى روزه عنايت‏به روايت زير سودمند است:
حضرت امام صادق (ع) فرمود: روزه ماه مبارك رمضان در تمام سال يك ماه بيش‏تر نيست، اما نماز هر روز و شب به جاى آورده مى‏شود . چون جبران كردن آن همه نماز موجب سختى و آزار زن است، خداوند به جهت راحتى و رفع سختى قضاى نماز را نخواسته است; ولى روزه در سال يك ماه بيش‏تر نيست و زن نيز حداكثر ده روز از اين مدت را، به خاطر عادت، روزه نمى‏گيرد; بنابراين، در انجام قضاى روزه تصور سختى و مشقت راه ندارد . حتى اگر نياز باشد بيش ازده روز نيز جبران گردد، باز مشكلى در كار نخواهد بود . (1) پس سبب وجوب قضاى روزه آن ايام مخصوص، عدم دشوارى آن و علت عدم وجوب قضاى نماز و سختى و دشوارى آن است .

پى‏نوشت:

1 . جهت آگاهى بيش‏تر ر . ك: علل الشرايع، ج‏1، بابا224، حديث‏2 .